Τι είναι η ενδομητρίωση;

Ενδομητρίωση είναι η παρουσία ενδομητρικού ιστού, εκτός της μήτρας με αποτέλεσμα μία χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση των ιστών. Είναι συχνή νόσος, προσβάλλει μία στις 10 γυναίκες, με αυξημένη πιθανότητα παρουσίας της σε γυναίκες της ίδιας οικογένειας (μητέρα, αδελφή κλπ).

Ποια είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης θεωρείται πιθανή, όταν παρουσιαστούν γυναικολογικά συμπτώματα όπως :

• Δυσμηνόρροια
• Πυελικό – κοιλιακό άλγος, που μπορεί να μη σχετίζεται με την περίοδο
• Εν τω βάθει δυσπαρεύνια (πόνος στη σεξουαλική επαφή)
• Υπογονιμότητα
• Χρόνια κόπωση σχετιζόμενη με την Ε.Ρ. (έμμηνο ρύση), σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας
• Δυσουρία – αιματουρία
• Δυσχεσία (επώδυνη κένωση), διάρροιες ή δυσκοιλιότητα
• Αιμορραγία από το ορθό
• Πόνος στην ωμοπλάτη

Πώς γίνεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;

1. 1. 1. Ιστορικό: Ο γυνακολόγος σας θα σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με την έμμηνο ρύση, την παρουσία άλγους σχετιζόμενο με την περίοδο και τις σεξουαλικές επαφές. Την ύπαρξη συμπτωμάτων από τα γειτονικά όργανα τα οποία εμφανίζονται περιοδικά σε σχέση με την περίοδο, καθώς και παρουσία ή όχι υπογονιμότητας.
      2. Φυσική εξέταση: Πόνος κατά τη γυναικολογική εξέταση, επώδυνα οζίδια ή εξαρτηματικοί όγκοι, συνηγορούν υπέρ της διάγνωσης.
      3. Απεικονιστικές μέθοδοι:
         • Διακολπικό Υπερηχογράφημα: Με το οποίο γίνεται με ασφάλεια και ακρίβεια η διάγνωση ωοθηκικού ενδομητριώματος (σοκολατοειδής κύστη ωοθήκης).
         • MRI: Μαγνητική Τομογραφία κάτω Κοιλίας.
      4. Βιοχημικοί δείκτες: Μέτρηση του CA-125 μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση και στο follow-up ασθενών με ενδομητρίωση.
      5. Λαπαροσκόπηση και Ιστολογική διάγνωση.

Υπάρχει θεραπεία της ενδομητρίωσης;

Οριστική θεραπεία για την ενδομητρίωση δεν υπάρχει. Οι ασθενείς με ενδομητρίωση θα αναζητήσουν βοήθεια από το γυναικολόγο τους για δυο λόγους:

• Το πόνο που συνοδεύει τη νόσο και
• Την υπογονιμότητα που σχετίζεται με την ενδομητρίωση

Θεραπευτικές Μέθοδοι για τον πόνο που σχετίζεται με την ενδομητρίωση

1. 1. Εμπειρική φαρμακευτική αγωγή
      Ο γυναικολόγος μπορεί να ξεκινήσει θεραπεία σε μια γυναίκα χωρίς οριστική διάγνωση της ενδομητρίωσης βασιζόμενος στο ιστορικό και την κλινική εξέταση, με τα εξής:
      • Αναλγητικά
      • Αντισυλληπτικά
      • Προγεσταγόνα

      Αποτυχία των παραπάνω να ελέγξουν τα συμπτώματα, θα οδηγήσουν συνήθως σε Διαγνωστική Λαπαροσκόπηση +/- βιοψία.

   2. Ορμονική θεραπεία
      • Ορμονικά αντισυλληπτικά: Αντισυλληπτικά δισκία, κολπικοί δακτύλιοι ή διαδερμικά patches μπορούν να μειώσουν τη δυσμηνόρροια και το πυελικό άλγος.
      • Προγεσταγόνα: (dienogest, norethisterone acetate, MOP acetate) αντι-προγεσταγόνα (gestrinone), καθώς και IUD MIRENA (levonorgestrel-releasing Intrauterine device).
      • GnRH ανάλογα.
   3. Αναλγητικά: (ΜΣΑΦ – μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη).
   4. Χειρουργική Θεραπεία
      Λοιπαροσκόπηση ή λαπαροτομία έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του χρόνιου πυελικού άλγους στην ενδομητρίωση, μέσω της αφαίρεσης ή εξάχνωσης των βλαβών, της λύσης των συμφύσεων και αποκατάστασης της ανατομίας της πυέλου (see and treat). Χειρουργική αφαίρεση ενδομητριωμάτων (κύστεων ≥3cm) βελτιώνει τον πόνο που σχετίζεται με τη νόσο.
   5. Υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την οικογένειά τους και στις οποίες λιγότερο επεμβατικές μέθοδοι έχουν αποτύχει.

Θεραπεία Υπογονιμότητας στην Ενδομητρίωση

1. Χειρουργική Θεραπεία
   Σε υπογόνιμες γυναίκες με ενδομητρίωση, έχει αποδειχθεί πως αυξάνεται η πιθανότητα φυσιολογικής/αυτόματης σύλληψης έπειτα από τις εξής επεμβάσεις:
   • Λαπαροσκοπική εξαίρεση ή εξάχνωση αλλοιώσεων, καθώς και λύση συμφύσεων.
   • Λαποροσκοπική αφαίρεση ενδομητριωμάτων ≥ 3cm.

   Δε συστήνεται η χορήγηση GnRH αναλογων πριν ή μετά από το χειρουργείο.

2. Υποβοηθουμένη Αναπαραγωγή σε γυναίκες με υπογονιμότητα – Medically Assisted Reproduction (MAR)
   1. Σπερματέγχυση (IUI) μαζί με διέγερση ωοθηκών [controlled ovarian stimulation (COS)] εντός 6 μηνών από τη χειρουργική θεραπεία
   2. IVF – εξωσωματική γονιμοποίηση, ειδικά σε ζευγάρια με συνύπαρξη σαλπιγγικού ή/και ανδρικού παράγοντα υπογονιμότητας, καθώς και όταν άλλες μέθοδοι θεραπείας έχουν αποτύχει.